ប្រវត្តិ នៃរបាំត្រុដិ សៀមរាប
ប្រវត្តិនៃរបាំត្រុដិ
APRIL 09, 2014 | អត្ថបទដោយ ចំរើន
ពាក្យថា «ត្រុដិ» ដែលជាពាក្យផ្ដើមមកពីភាសាសំស្ក្រឹតប្រែថា: ផ្ដាច់ ឬកាត់ផ្ដាច់ គឺសំដៅដល់ការផ្ដាច់ឆ្នាំ ឬ ការកាត់ផ្ដាច់ឆ្នាំចាស់ចូលទៅឆ្នាំថ្មី។ របាំត្រុដិនេះ មានគេសម្ដែងជាច្រើនបែប តាមអ្នកភូមិដែលនិយមថា : ជារបាំ ដែលស័ក្ដិសិទ្ធិក្នុងការបន់ស្រន់ ទៅទេវតា អារក្ស អ្នកតា ម្ចាស់ស្រុក មានតែនៅក្នុងខេត្តសៀមរាបប៉ុណ្ណោះដែលគេរក្សាទុករហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ។ មានវង់ខ្លះគេសម្ដែងមានគ្នាច្រើនមិនកំណត់ថា ជាតួតំណាងសត្វអ្វីៗឡើយ គេចេះតែចូលរាំទៅដោយអ្នកខ្លះ ចេះរាំធ្វើត្រាប់តាមសត្វនេះ ឬសត្វនោះមាន ក្របី ទន្សោង គោ ខ្លា ឈ្លូស ។ល។ គឺសត្វដែលរស់នៅក្នុងព្រៃ ហើយព្រានព្រៃចេះតែរត់ឆ្លេឆ្លាពេញតែវង់ ដោយយកស្នាទៅជន្លសត្វនេះបន្តិច សត្វនោះបន្តិចតាមចង្វាក់។ ភ្លេងរបាំត្រុដិ ដែលបានយកកែច្នៃ ឲ្យទៅជាសិល្បៈមួយមានលក្ខណៈប្រាកដនៅលើឆាកនេះ ដើមកំណើតចេញមកពីឃុំ បាដាក ខេត្តសៀមរាប ដែលគេសម្ដែងដើរហែរពីផ្ទះមួយតាមផ្លូវមុនពេលបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីរបស់ខ្មែរយើង។
Dance Troth 1
ក្នុងឆ្នាំ ១៩៥៩ ខែមេសា លោកគ្រូ ពៅ យូឡេង និង ហ៊ីង ទឹម ក្នុងក្រុមល្ខោនជាតិនៃប្រទេសកម្ពុជា បានសម្ដែងរឿង «រិទ្ធិសែននាងកង្រី» នៅខេត្តសៀមរាបក៏បានទៅស្រាវជ្រាវរបាំត្រុដិនេះ ទៅសម្ដែងថ្វាយ សម្ដេចឪ នៅប្រាសាទភោជនីយក្នុងព្រះបរមរាជវាំង។
ព្រះអង្គ (សម្ដេចឪ) ទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់ឲ្យធ្វើរបាំត្រុដិនេះឡើងវិញ តែកុំឲ្យបាត់រូបភាព និងខ្លឹមសារដើមរបស់គេ ដោយធ្វើឲ្យមានក្រឡារាំ មានក្បាច់ មានច្រៀង នារីចូលរួមផង ព្រោះរបាំនេះតួសុទ្ធតែបុរស ហើយអ្នកសម្ដែងទាំង ១៨ នាក់ ច្រៀងទាំងអស់គ្នា គ្មានឧបករណ៍តន្ត្រីទេ។
ឯបទចម្រៀងវិញ ក៏បានកែច្នៃថែមថយកាត់កងបញ្ចូលគ្នា ឲ្យមានឃ្លាល្បះ មានវគ្គដើម វគ្គកណ្ដាល និងវគ្គបញ្ចប់ ដូចយើងទាំងអស់គ្នាបានទស្សនារួចមកហើយ។ សព្វថ្ងៃនេះ របាំត្រុដិក្លាយទៅជារបាំប្រជាប្រិយទៅហើយ។
Dance Troth 2
ប្រភពបែបរឿងនិទាន
អ្នកនេសាទម្នាក់ឈ្មោះ ប៊ុន ប្រពន្ធឈ្មោះ ឧមា។ ភូមិលំនៅនៅជិតស្រុកសាវត្តីជាមនុស្សទាល់ក្រ ដើរបរបាញ់សត្វ និងនេសាទត្រី។ ថ្ងៃមួយព្រានរៀបចំប្រដាប់ប្រដា ធ្នូ ស្នា ព្រួញ ជ័រឆក់ កាំបិតស្នៀត និងវត្ថុអ្វីៗ ទៀត តាមទម្លាប់ព្រាន។ ភរិយាក៏រៀបចំចាត់ចែងម្ហូបចំណី បារី ស្លា ប្រគល់ឲ្យប្ដី។ ប្ដីចេញដំណើរទៅត្រាច់រង្គាត់ កាត់ព្រៃរំលងដងស្ទឹងឆ្ងាយទៅៗ ពុំមានជួបប្រទះម្រឹគណាសោះ ព្រាននេះនឹកថា ប្រហែលជាអស់លោកទេព្ដារក្សាបំបិទបំបាំង បង្វែងដានមិនឲ្យឃើញហើយ ទើបព្រានរៀបចំប្រដាប់ប្រដា ពលីការ សុំលាភ សុំជ័យឲ្យបានជួបម្រឹគ។ បួងសួងរួចព្រានដើរទៅមុខក៏ជួបប្រើសមួយភ្លឺឆ្អិនឆ្អៅ រោមសុទ្ធតែសរសៃមាស ស្នែងជាកែវភ្លឺច្រាលរន្ទាល ព្រានត្រេកអរ ហើយលាក់ខ្លួនលបបាញ់បានប្រើសនោះ។ មកដល់ផ្ទះឃើញប្រើសនោះល្អ ក៏យកទៅថ្វាយស្ដេច ហើយស្ដេចក៏ប្រទានយសដល់នាយព្រានជាចៅហ្វាយខេត្ត ប្រពន្ធជាជំទាវ។ រឿងនេះហើយបានជាបង្កឲ្យមានក្រុមរបាំត្រុដិ បែបរឿងនិទាននេះ រហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ។
Dance Troth 3
ប្រភពបែបជំនឿអ្នកស្រុក
គេសម្ដែងរបាំនេះ ដោយមានជំនឿថា ៖ នៅតាមស្រុកជិតឆ្ងាយយូរ ៗ ម្ដង រមែងមានសត្វព្រៃចូលមកក្នុងភូមិអ្នកស្រុក ប្រសិនបើមានសត្វព្រៃចូលក្នុងស្រុកហើយ នឹងកើតឧបទ្រពចង្រៃបែបណាមួយមិនខាន។ ហេតុនេះបានជាមានទម្លាប់ថា បើឃើញសត្វព្រៃចូលស្រុកកាលណា គេនាំគ្នាប្រោះព្រំ ប្រេង ម្សៅ ឲ្យសត្វនោះ ហើយសុំពរ សុំជ័យពីសត្វទាំងនោះវិញ។ ដើម្បីរកឱកាសបង្កក់ប្រសិទ្ធិ ចំពោះសត្វព្រៃ ឲ្យហើយស្រេចក្នុងមួយឆ្នាំៗ យ៉ាងនេះហើយ បានជាអ្នកស្រុកដែលមានជំនឿ ដូច្នេះ ក៏បង្កើតល្បែងត្រុដិនេះឡើង។ ហេតុនេះ វង់ត្រុដិត្រូវមាន ប្រើស ទន្សោង ក្ងោក សុទ្ធសឹងជាសត្វព្រៃមកបង្ហាញខ្លួន ឲ្យអ្នកស្រុកអ្នកភូមិប្រោះព្រំ ប្រេងម្សៅ ចងដៃអំបោះកម្រងឲ្យទានជាលុយកាក់ទៅឲ្យធ្វើបុណ្យ រំដោះគ្រោះឲ្យហើយឲ្យហើយស្រេចតែម្ដង ដោយមានជំនឿថាប្រសិនជាមានសត្វព្រៃចូលមកក្នុងស្រុកទៅថ្ងៃមុខ ក៏គេបានប្រកបពិធីនេះរួចស្រេចទៅហើយដែរ ដូច្នេះ គេជឿថា គ្មានចង្រៃឧបទ្រពអ្វី កើតឡើងទៀតទេ។ ដោយ : ហ៊ីង ទឹម
APRIL 09, 2014 | អត្ថបទដោយ ចំរើន
ពាក្យថា «ត្រុដិ» ដែលជាពាក្យផ្ដើមមកពីភាសាសំស្ក្រឹតប្រែថា: ផ្ដាច់ ឬកាត់ផ្ដាច់ គឺសំដៅដល់ការផ្ដាច់ឆ្នាំ ឬ ការកាត់ផ្ដាច់ឆ្នាំចាស់ចូលទៅឆ្នាំថ្មី។ របាំត្រុដិនេះ មានគេសម្ដែងជាច្រើនបែប តាមអ្នកភូមិដែលនិយមថា : ជារបាំ ដែលស័ក្ដិសិទ្ធិក្នុងការបន់ស្រន់ ទៅទេវតា អារក្ស អ្នកតា ម្ចាស់ស្រុក មានតែនៅក្នុងខេត្តសៀមរាបប៉ុណ្ណោះដែលគេរក្សាទុករហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ។ មានវង់ខ្លះគេសម្ដែងមានគ្នាច្រើនមិនកំណត់ថា ជាតួតំណាងសត្វអ្វីៗឡើយ គេចេះតែចូលរាំទៅដោយអ្នកខ្លះ ចេះរាំធ្វើត្រាប់តាមសត្វនេះ ឬសត្វនោះមាន ក្របី ទន្សោង គោ ខ្លា ឈ្លូស ។ល។ គឺសត្វដែលរស់នៅក្នុងព្រៃ ហើយព្រានព្រៃចេះតែរត់ឆ្លេឆ្លាពេញតែវង់ ដោយយកស្នាទៅជន្លសត្វនេះបន្តិច សត្វនោះបន្តិចតាមចង្វាក់។ ភ្លេងរបាំត្រុដិ ដែលបានយកកែច្នៃ ឲ្យទៅជាសិល្បៈមួយមានលក្ខណៈប្រាកដនៅលើឆាកនេះ ដើមកំណើតចេញមកពីឃុំ បាដាក ខេត្តសៀមរាប ដែលគេសម្ដែងដើរហែរពីផ្ទះមួយតាមផ្លូវមុនពេលបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីរបស់ខ្មែរយើង។
Dance Troth 1
ក្នុងឆ្នាំ ១៩៥៩ ខែមេសា លោកគ្រូ ពៅ យូឡេង និង ហ៊ីង ទឹម ក្នុងក្រុមល្ខោនជាតិនៃប្រទេសកម្ពុជា បានសម្ដែងរឿង «រិទ្ធិសែននាងកង្រី» នៅខេត្តសៀមរាបក៏បានទៅស្រាវជ្រាវរបាំត្រុដិនេះ ទៅសម្ដែងថ្វាយ សម្ដេចឪ នៅប្រាសាទភោជនីយក្នុងព្រះបរមរាជវាំង។
ព្រះអង្គ (សម្ដេចឪ) ទ្រង់ត្រាស់បង្គាប់ឲ្យធ្វើរបាំត្រុដិនេះឡើងវិញ តែកុំឲ្យបាត់រូបភាព និងខ្លឹមសារដើមរបស់គេ ដោយធ្វើឲ្យមានក្រឡារាំ មានក្បាច់ មានច្រៀង នារីចូលរួមផង ព្រោះរបាំនេះតួសុទ្ធតែបុរស ហើយអ្នកសម្ដែងទាំង ១៨ នាក់ ច្រៀងទាំងអស់គ្នា គ្មានឧបករណ៍តន្ត្រីទេ។
ឯបទចម្រៀងវិញ ក៏បានកែច្នៃថែមថយកាត់កងបញ្ចូលគ្នា ឲ្យមានឃ្លាល្បះ មានវគ្គដើម វគ្គកណ្ដាល និងវគ្គបញ្ចប់ ដូចយើងទាំងអស់គ្នាបានទស្សនារួចមកហើយ។ សព្វថ្ងៃនេះ របាំត្រុដិក្លាយទៅជារបាំប្រជាប្រិយទៅហើយ។
Dance Troth 2
ប្រភពបែបរឿងនិទាន
អ្នកនេសាទម្នាក់ឈ្មោះ ប៊ុន ប្រពន្ធឈ្មោះ ឧមា។ ភូមិលំនៅនៅជិតស្រុកសាវត្តីជាមនុស្សទាល់ក្រ ដើរបរបាញ់សត្វ និងនេសាទត្រី។ ថ្ងៃមួយព្រានរៀបចំប្រដាប់ប្រដា ធ្នូ ស្នា ព្រួញ ជ័រឆក់ កាំបិតស្នៀត និងវត្ថុអ្វីៗ ទៀត តាមទម្លាប់ព្រាន។ ភរិយាក៏រៀបចំចាត់ចែងម្ហូបចំណី បារី ស្លា ប្រគល់ឲ្យប្ដី។ ប្ដីចេញដំណើរទៅត្រាច់រង្គាត់ កាត់ព្រៃរំលងដងស្ទឹងឆ្ងាយទៅៗ ពុំមានជួបប្រទះម្រឹគណាសោះ ព្រាននេះនឹកថា ប្រហែលជាអស់លោកទេព្ដារក្សាបំបិទបំបាំង បង្វែងដានមិនឲ្យឃើញហើយ ទើបព្រានរៀបចំប្រដាប់ប្រដា ពលីការ សុំលាភ សុំជ័យឲ្យបានជួបម្រឹគ។ បួងសួងរួចព្រានដើរទៅមុខក៏ជួបប្រើសមួយភ្លឺឆ្អិនឆ្អៅ រោមសុទ្ធតែសរសៃមាស ស្នែងជាកែវភ្លឺច្រាលរន្ទាល ព្រានត្រេកអរ ហើយលាក់ខ្លួនលបបាញ់បានប្រើសនោះ។ មកដល់ផ្ទះឃើញប្រើសនោះល្អ ក៏យកទៅថ្វាយស្ដេច ហើយស្ដេចក៏ប្រទានយសដល់នាយព្រានជាចៅហ្វាយខេត្ត ប្រពន្ធជាជំទាវ។ រឿងនេះហើយបានជាបង្កឲ្យមានក្រុមរបាំត្រុដិ បែបរឿងនិទាននេះ រហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ។
Dance Troth 3
ប្រភពបែបជំនឿអ្នកស្រុក
គេសម្ដែងរបាំនេះ ដោយមានជំនឿថា ៖ នៅតាមស្រុកជិតឆ្ងាយយូរ ៗ ម្ដង រមែងមានសត្វព្រៃចូលមកក្នុងភូមិអ្នកស្រុក ប្រសិនបើមានសត្វព្រៃចូលក្នុងស្រុកហើយ នឹងកើតឧបទ្រពចង្រៃបែបណាមួយមិនខាន។ ហេតុនេះបានជាមានទម្លាប់ថា បើឃើញសត្វព្រៃចូលស្រុកកាលណា គេនាំគ្នាប្រោះព្រំ ប្រេង ម្សៅ ឲ្យសត្វនោះ ហើយសុំពរ សុំជ័យពីសត្វទាំងនោះវិញ។ ដើម្បីរកឱកាសបង្កក់ប្រសិទ្ធិ ចំពោះសត្វព្រៃ ឲ្យហើយស្រេចក្នុងមួយឆ្នាំៗ យ៉ាងនេះហើយ បានជាអ្នកស្រុកដែលមានជំនឿ ដូច្នេះ ក៏បង្កើតល្បែងត្រុដិនេះឡើង។ ហេតុនេះ វង់ត្រុដិត្រូវមាន ប្រើស ទន្សោង ក្ងោក សុទ្ធសឹងជាសត្វព្រៃមកបង្ហាញខ្លួន ឲ្យអ្នកស្រុកអ្នកភូមិប្រោះព្រំ ប្រេងម្សៅ ចងដៃអំបោះកម្រងឲ្យទានជាលុយកាក់ទៅឲ្យធ្វើបុណ្យ រំដោះគ្រោះឲ្យហើយឲ្យហើយស្រេចតែម្ដង ដោយមានជំនឿថាប្រសិនជាមានសត្វព្រៃចូលមកក្នុងស្រុកទៅថ្ងៃមុខ ក៏គេបានប្រកបពិធីនេះរួចស្រេចទៅហើយដែរ ដូច្នេះ គេជឿថា គ្មានចង្រៃឧបទ្រពអ្វី កើតឡើងទៀតទេ។ ដោយ : ហ៊ីង ទឹម
Comments
Post a Comment